Hoe gebruik je de livestream bij een uitvaart op de goede manier? 14 tips van een uitvaartspreker

Afscheid nemen met minder mensen tijdens de uitvaart dan je zou willen is niet leuk. Hoe maak je via de livestream verbinding met de mensen thuis? Ik heb een aantal tips en handreikingen, hoe je via de livestream écht verbinding kan maken. De livestream is er, benut ‘m goed en volledig!

Waarom zou je?

Soms kan niet iedereen die erbij ‘hoort’ te zijn, bij de uitvaart zijn. Dat kan tal van redenen hebben; omdat iemand in het buitenland woont, ziek is, er een maximum aantal mensen toegestaan is, etc. Dat betekent echter niet dat iemand die er niet bij is tijdens het afscheid niet betrokken kan worden. Je kan ervoor zorgen dat de mensen thuis zich ook aanwezig en gezien kunnen voelen. Dit vraagt echter een actieve houding. Niet alleen van de uitvaartbegeleider en uitvaartspreker, maar ook van de mensen die gaan spreken tijdens het afscheid.

Tips

Hierbij 14 tips, handreikingen. Dingen om over na te denken, zodat je geen gemiste kansen laat liggen.

Tip 1: check de mogelijkheden van de livestream

Regel voor een stabiele livestream en check hoeveel mensen mee kunnen kijken.

Zorg dat de code niet rondgaat of aan te veel mensen wordt gegeven. Anders kunnen de mensen die er echt bij moeten zijn misschien alsnog niet inloggen, omdat alle ‘facebookvrienden’ meekijken. Weet dus aan wie je de code om in te loggen geeft en benadruk dit bij de familie.

Laatst had ik een uitvaart waar de code in de krant werd gezet, daar kreeg ik het wel even warm van hoor. Het is gelukkig goed gegaan, maar het zou niet mijn voorkeur hebben.

Je moet het lot niet tarten denk ik dan.

De meeste livestreams die via het crematorium worden geregeld kunnen maximaal 100 mensen op afstand mee laten kijken. Is vaak genoeg hoor. Vermoed je dat de belangstelling groter is, regel dan een livestream met een grotere capaciteit, zodat er meer mensen mee kunnen kijken.

Tip 2: Wees meer dan duidelijk in de communicatie vooraf

Nodig ook niet te veel mensen uit. Wees duidelijk op de kaart en in de gesprekken naar de mensen toe. Een maximum aantal mensen bij een crematorium betekent ook echt een maximum aantal mensen.

Laatst waren er bij een uitvaart meer mensen gekomen dan toegestaan, daarom werden er mensen gevraagd* om alsnog de dienst via de livestream te bekijken.

*Gevraagd is in deze een lief woord voor weggestuurd. Als woorddienstbegeleider mocht ik ook pas beginnen toen de mensen weg waren. Zo kan je ook nog in de knel komen met de tijd van de dienst en het komt de sfeer aan het begin niet ten goede. Als woorddienstbegeleider kon ik ook niet zomaar beginnen zoals bedacht. Ik moest eerst even kort aandacht geven en benoemen aan wat er gebeurd was en waarom. Het was een prachtig afscheid hoor, daar niet van. Maar toch. Dit had niet gehoeven.

Tip 3: Noem namen

Het is belangrijk om de mensen thuis er ook echt bij te betrekken, ze rechtstreeks toe te spreken. Verwerk in de woorden van welkom ook de namen die genoemd moeten worden, maar som ze ook niet op. Maak er een verhaal van en vergeet daarbij ook de rol niet te benoemen die ze in het leven van de overleden hadden.

Zo was de moeder van meneer er laatst niet bij, want zij woonde in het buitenland. Ik heb haar uiteraard op afstand gecondoleerd met haar zoon en nog een persoonlijk woordje tot haar gesproken. Voel en neem die ruimte als spreker.

Zo kan het afscheid gaan leven; niet alleen voor diegene zelf, maar ook voor de aanwezigen in de aula en voor de overige kijkers van de livestream. Mensen voelen zich gezien. Dat verdienen ze ook als ze een belangrijke rol in het leven van de overledene hadden.

Bijkomend voordeel is dat de mensen die het afscheid via de livestream moeten kijken in verband met het maximaal aantal aanwezigen, zich zo ook 'minder achtergesteld’ voelen, wetende dat er nog meer belangrijke mensen het afscheid in eigen huis volgen geeft troost en zorgt voor begrip.

Het is dus niet zo dat alleen de belangrijkste mensen aanwezig zijn in de aula. Ook mensen die heel dichtbij staan, soms dichterbij dan sommige officiële familieleden in de aula, moeten soms het afscheid thuis volgen.

Dus ook als je thuis het afscheid volgt ben je belangrijk! Iedereen is dat.

Tip 4: Kijk naar de camera

Vraag voor de dienst begint waar de hoofdcamera voor de livestream is en geef dit ook aan de sprekers door.

Laatst had ik een dienst waarbij de echtgenote niet aanwezig kon zijn. In mijn woorden van welkom en tijdens het levensverhaal had ik meerdere stukken waar ik mijn woord echt volledig tot haar richtte. Dit heb ik van tevoren aan de aulamedewerker doorgegeven en gevraagd of hij dan op mijn in kon zoomen.

Geef aan sprekers sowieso de opbouw, het programma en andere bijzonderheden door. Nodig hen ook uit in de aula voor de dienst begint, kunnen ze alvast even acclimatiseren en voelen hoe het is om achter het spreekgestoelte te staan.

Tip 5: Zorg dat de aulamedewerker over de juiste informatie beschikt

De aulamedewerker heeft verschillende standen die hij met de camera kan bedienen. Hij of zij wisselt vaak af en probeert mee te bewegen, maar in het moment is dat soms best wel eens lastig. Niet als hij of zij weet wat je gaat doen en wat de bedoeling is, dan kan de aulamedewerker daar soepel op in spelen. Geef dit soort dingen dus van tevoren aan de aulamedewerker door. Liefst op papier en licht het voor de dienst start nog even kort toe. Dat is fijn samenwerken.

In mijn voorbeeld van de echtgenote die niet aanwezig was: Als ik me tot haar richtte dan noemde ik altijd eerst haar naam en keek naar de camera. De aulamedewerker wist daardoor dat hij even in moest zoomen, zodat zij niet de gehele aula zag, maar vooral mijn gezicht. Dit had ik vooraf met de aulamedewerker besproken.

Tip 6: Pas je taal aan

Wees creatief en probeer contact te maken met de mensen thuis in de taal die ze spreken. Zo heb ik al mensen in het Duits, Engels en dialect toegesproken, zowel in mijn woorden van welkom als in de slotwoorden. Dat vinden mensen toch zo fijn, zo voelen ze zich echt gezien! Of vraag of iemand het zelf wil doen.

Laatst was er een Braziliaanse stiefkleindochter die er niet bij kon zijn. Haar moeder heb ik (in overleg uiteraard) tijdens het welkom naar voren geroepen om haar dochter in haar moedertaal welkom te heten. Zo konden ze echt verbinding maken. Dat soort momenten zijn ontroerend, dan voel je de afstand niet. Ik verstond de taal niet, maar ik begreep wel het gevoel dat ze aan haar dochter overbracht. Ze was er bij.

Tip 7: verpak de code zacht

Je kan iemand een code van een livestream geven, of je kan er een verhaal van maken. De code verpakken met wat lieve en persoonlijke woorden zorgt er ook voor dat iemand zich vanaf het begin en op afstand toch betrokken voelt.

Hierbij een voorbeeld, maar doe het vooral in je eigen taal:

Lieve Ella,

We vinden het erg jammer dat je niet live bij het afscheid van onze Tim aanwezig kan zijn. Wij weten hoe bijzonder jouw lijntje met hem was en dat jij met ons verbonden bent.. Dat je meekijkt met de livestream waarderen we. Zo ben je met je aandacht verbonden met ons. Wij denken ook aan jou!

Hierbij de code om in te loggen: xxxx (via de site van crematorium x)

Na de uitvaart zien we je graag om na te praten over het afscheid.

Dank voor je steun!

Liefs, Wilfred en Christel

Tip 8: Maak het persoonlijk met gadgets

Je kan bij een persoonlijk briefje ook nog een item toevoegen. Misschien de favoriete thee of de dropjes waar de overledene zo van hield. Het gebruik van kaarsen is symbolisch altijd een mooie manier om de verbondenheid in het licht te zetten.

Je zou bij een kaartje dus een kaarsje kunnen doen en op de kaart een tekst zetten.

Zoiets als dit:

PS: Voel je vrij, maar niet verplicht natuurlijk, om dit bijgevoegde kaarsje tijdens het afscheid aan te steken. Wij zullen ditzelfde kaarsje branden tijdens het afscheid, je zult het op de livestream wel zien. Zo zijn we op afstand niet alleen in gedachten, maar ook symbolisch met elkaar verbonden.

Tip 9: Maak een programmaboekje

Een programmaboekje is een moderne liturgie. Ik maak ze eigenlijk voor elk afscheid, met een kleine mooie foto van de overledene op de voorkant, de datum en plaats van het afscheid. In de binnenkant de opzet van de dienst, de sprekers en de muziek.

Dit overzicht is niet alleen mooi om te bewaren als herinnering aan het afscheid, maar ook om nadien te geven aan de mensen die niet bij het afscheid waren. Druk er dus een paar extra af voor de mensen thuis. Is ook een mooie basis om het gesprek over het afscheid met anderen aan te gaan. De gekozen muziek zegt vaak zoveel, daar zitten mooie herinneringen achter.

Tip 10: Bedank de thuiskijkers expliciet

Richt je in de slotwoorden en mededelingen niet alleen op de mensen die aanwezig zijn in de aula, maar bedank ook de mensen thuis voor hun aandacht. Liefst natuurlijk in hun eigen taal of dialect. Rond het voor hen af, zorg dat de livestream niet zomaar stopt. Dat voelt echt raar als je zit te kijken en het beeld is ineens zwart. Maar het gebeurd nog net te vaak...

Tip 11: Bepaal vooraf op welk moment je de livestream stopt

Bespreek van tevoren ook met de aulamedewerker wanneer je de livestream wil laten stoppen. Soms is het mooi om het laatste nummer 2 x af te spelen als je een laatste groet op dit nummer hebt gepland. Eerst in alle rust luisteren naar het laatste nummer voor de mensen thuis, daarna kan je de livestream stoppen en mensen een laatste groet laten doen. Je kan er ook voor kiezen om dit wel te laten zien natuurlijk. Daar is geen goed of fout voor. Kies echter bewust, denk hier vooraf over na. Wat vinden jullie prettig?

Tip 12: Contact maken via de livestream

Je kan de aanwezigen in de aula ook nog contact laten maken met de mensen die het afscheid via de livestream volgen. Iemand van de familie kan zelf nog het woord tot hen richten, of de uitvaartbegeleider of spreker kan namens hen nog iets zeggen.

Laatst hebben de uitvaartbegeleider en ik eerst een laatste groet aan de overledene gedaan en daarna gezwaaid naar de echtgenote die thuis was. We hebben aan de aanwezigen gevraagd haar na de laatste groet ook op hun eigen manier via de camera te condoleren. We hebben aangewezen waar de camera hing waar ze naartoe konden kijken hiervoor. Ze deden het allemaal, ieder op hun eigen manier. Hartverwarmend was dat! Mensen gaven op afstand een knuffel, een hand, een glimlach met het mondkapje even naar beneden, een groet etc. Ze maakten echt contact! Het kan dus, verbinding hebben op afstand. Dit was trouwens niet alleen fijn voor de echtgenote thuis, maar ook voor de mensen die er wel bij waren. Zo konden ze aan haar toch hun medeleven tonen.

Dus ja, ik ben een voorstander van de livestream, gebruik hem vooral.

De livestream is er toch al, laat hem niet onbenut.

Tip 13: Leg ook nadien verbinding onderling

Na het afscheid kunnen nabestaanden – familie, vrienden, collega’s, buren en andere aanwezigen – met elkaar praten tijdens de nazit in de koffiekamer. Zo met elkaar aanwezig zijn na de dienst geeft troost. Het zorgt ervoor dat de ervaring in kan dalen voor mensen weer huiswaarts keren en verder gaan met hun leven.

Dit samenzijn nadien missen de thuiskijkers. Dat wetende kunnen zij zich misschien nadien online met elkaar verzamelen via Zoom of Teams. Of met iemand die ook thuis heeft gekeken bellen; om ervaringen uit te wisselen, om even na te kunnen praten. Voor de verwerking is dit best belangrijk. Het zorgt voor een goede overgang naar het gewone leven. Maak deze afspraken bewust vooraf, zo van: “Hé, zullen we na het afscheid even samen online een kop koffie doen?”. Dan overval je elkaar niet als je spontaan belt.

Tip 14: Laat weten dat je er was

Stuur de familie gerust een appje of berichtje dat je erbij was en hoe je het hebt ervaren. Dat vinden ze fijn. Die berichten worden in de koffiekamer vaak al bekeken, met trots wordt er dan verteld dat die en die meekeek en het zo mooi vond. Zo’n berichtje geeft de familie echt troost. Ook zij hadden natuurlijk liever dat jij erbij was geweest, maar zo laat je zien dat je er was.

Als familie kan je in de week nadien ook contact opnemen met de thuiskijkers. Dat hoeft echt niet meteen de volgende dag, maar ook iets later kan je toch verbinding maken en even kort napraten. Zo is het achteraf dan net alsof de mensen er toch bij waren.

Afstand zit in je hoofd en niet in je hart.

Heb je hier vragen over, of heb je zelf nog een tip die je wilt delen, neem dan gerust contact met mij of een collega in het werkveld op.

Dit stuk is geschreven door Esther Mostert - Uitvaartschrijver en -spreker.